Özet:

Türkiye’de TS EN 206 (Beton- Özellik, performans, imalat ve uygunluk standardı) ve TS 13515 (TS EN 206'nın uygulanmasına yönelik tamamlayıcı standart) standartlarında yer alan sertleşmiş beton dayanım uygunluk şartları, Karayolu uygulamalarında örneğin beton yollar, tünel nihai beton kaplamaları, menfez, köprü, viyadük vb. yapı elemanlarını oluşturan betonların kalite kontrolleri kapsamında numunelerin değerlendirilmesi kriterleri için Karayolu Teknik Şartnamesi-2023 (KTŞ) güncel yayınında yerini almıştır. TS EN 206, TS 13515 standartları ve KTŞ’de “Elde edilen beton basınç dayanımlarının değerlendirilmesinde; aynı taze beton harmanı veya yükünden en az üç deney numunesi hazırlandığında ve bu numune takımını oluşturan her bir küp veya silindir numuneden elde edilen basınç dayanımı değerlerinin aralığı (en düşük ve en yüksek değerler arasındaki fark), ortalamanın %15’inden fazla olduğunda, numune takımına ait deney sonucu geçersiz sayılır.” ifadesi yer almaktadır. Sertleşmiş betonun proje ve şartname dayanımlarını sağlayıp sağlamadığının kontrolü 28 günlük basınç dayanım deneyine tabi tutulan numuneler ile belirlenmektedir. Numunelerin küre tabi tutulduğu ve daha öncesinde küp kalıplara yerleştirme süreçlerinde yaşanan olumsuzluklar nedeni ile yukarıda bahsi geçen ortalama dayanım şartlarının sağlanması mümkün olmayabilmektedir. Bu şartların sağlanamamasının araştırılması kapsamında yapılan bu çalışmada imalatların gerçekleştirildiği saha şartları, şoktan, titreşimden, nem kaybı, sıcak ve soğuk hava etkilerinden korunamaması gibi koşullarında dikkate alındığı bunun yanında açık ve kapalı ortam sıcaklığında tutulma şartlarının uygulandığı ve uygulanamadığı, küp numunelerin kalıplardan çıkarılarak kür ortamına koyulma öncesi 16 ile 24 saat arası kalıpta bekletilme süresi gibi durumlar değerlendirmeye tabi tutulmuştur. 28 gün boyunca kirece doygun su içerisinde küre tabi tutulmuş sertleşmiş beton küp numunelerine basınç dayanım deneyi yapılmıştır. Bu bağlamda sertleşmiş beton numunelerinin dayanımını etkileyebileceği düşünülen etkenler göz önüne alınarak basınç dayanım sonuçları değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Değerlendirmeler sonucunda taze beton sıcaklığının, şişlemenin, hava sıcaklığının, tokmaklamanın, farklı transmikserlerden numune alımının, saklama koşullarının, transmikserde bekleme süresinin, numune alma şeklinin ve kalıpta kürlenme sürelerinin dayanıma etkilerinin olduğu gözlenmiştir.